Laçın və Kəlbəcərdə ermənilər qanunsuz məskunlaşma aparırdılar

Ermənistanın Azərbaycana qarşı hərbi təcavüzünün davamı kimi keçmiş Dağlıq
Qarabağ Muxtar Vilayətinin tərkibinə daxil olmayan Laçın rayonu 18 may 1992-ci ildə
işğal olunub.1992-ci il mayın 8-də Şuşa şəhəri ermənilər tərəfindən işğal olunduqdan
sonra Ermənistan silahlı qüvvələri Laçın rayon mərkəzini intesiv olaraq ağır artilleriya
silahlarından atəşə tuturdu.
1992-ci il mayın 16-dan 17-nə keçən gecə Şuşa şəhərinin Turşsu deyilən
ərazisindən və Ermənistanın Gorus rayonu istiqamətindən hücuma keçən erməni
ordusu mayın 18-də Laçını işğal edib. Rayonun işğalını reallaşdıran düşmən
qüvvələrinin böyük hissəsi Laçın dəhlizi vastəsilə daxil olmuşdur.Həmin dövrdə
Laçından və ətraf rayonlardan çıxarılan Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əksər bölmələri
Bakıdakı siyasi qarşıdurmalara cəlb olunurdu. Nəticədə, ardıcıl işğal olunan
rayonlarımızın sırasına Laçın da qoşuldu. Əhəmiyyətli geostrateji mövqeyə malik
Laçının işğalı Azərbaycan iqtisadiyyatına ciddi ziyan vurmuşdur.İşğal nəticəsində Laçın
rayonunun əhalisi etnik təmizləməyə məruz qalmış, 300-dən artıq hərbi və mülki şəxs
həlak olumuş və itkin düşmüşdür.
Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində 77 min nəfərdən artıq Laçın sakini məcburi
köçkün qismində yaşayır. Ermənistan tərəfindən rayonda dövlət və özəl mülkiyyətə ciddi
zərər yetirilib. Rayonun 217 mədəniyyət, 101 təhsil, 142 səhiyyə müəssisəsi, 462
ticarət, 30 rabitə, 2 avtonəqliyyat və müxtəlif təyinatlı istehsal müəssisələri talan və
məhv edilmişdir. 54 dünya, 200-dən çox yerli əhəmiyyətli tarixi abidə vandalizmə məruz
qalıb. 6-cı əsrə aid Alban Ağoğlan məbədi, 14-cü əsrə aid Məlik Əjdər türbəsi,
Qaraqışlaq kəndində məscid, Zabux kəndində qədim qəbiristanlıq bunların sırasındadır.
Laçın Tarix Muzeyi və onun qızıl, gümüş və tunc sikkələrdən ibarət qədim kolleksiyası
talan edilmişdir. Həmçinin talan edilmiş Laçın Tarix Muzeyinin eksponatı olan gümüş əl
çantası Londonda “Sotheby`s” auksionunda 80 min ABŞ dollarına satılımışdır.
Ermənistan işğalçı tərəf olaraq Cenevrə konvensiyaları ilə üzərinə düşən
öhdəliklərini kobud şəkildə pozaraq, Laçın rayonunda coğrafi adların dəyişdirilməsi,
rayonun təbii resurslarının talan edilməsi və qazanc mənbəyinə çevrilməsi, əsasən,
Suriyadan olan erməni əsilli qaçqınlar olmaqla məqsədyönlü məskunlaşma siyasətini
apararaq demoqrafik tərkibin dəyişdirilməsi kimi qeyri-qanuni əməllərini davam etdirir.
Ermənistan tərəfindən Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsində yaşayan sayı 90
mindən az olan erməni azlığın “öz müqəddəratını təyin etmək” və “insan hüquqları”
kontekstində təqdim etmək cəhdləri cəfəngiyatdır və heç bir mənəvi, hüquqi və siyasi
çərçivəyə sığmır.

Əliyeva Afət Rəfi qızı
Saatlı Dövlət Rəsm Qalereyasının əməkdaşı